“این نمایشنامه صرفا در مورد کشوری نیست که میترسد و در همان زمان محتاج است که ترس خود و زخمهای خود را درک کند، همچنین صرفا به آثار درازمدت شکنجه و خشونت بر انسان و بر پیکر زیبای سرزمین ایشان نمیپردازد. بلکه مضامین دیگری را نیز مطرح میکند که همواره دغدغهی من بوده است: اگر زنان قدرت را بهدست بگیرند چه میشود؟ چگونه میتوانی حقیقت را بگویی وقتی صورتکی که بر چهره زدهای، سرانجام با چهرهی خودت یکی شده است؟ خاطره چگونه میتواند ما را بفریبد و نجات بدهد و راهنمایی بکند؟ ما بعد از چشیدن طعم شر چگونه میتوانیم معصومیت خود را حفظ کنیم؟ چگونه میتوانیم کسانی را که زخمی درمانناپذیر بر ما زدهاند عفو کنیم؟”
نورته گراندهی شیلی، یکی از خشکترین صحراهای جهان، “باعث بهوجود آمدن شیلی معاصر شده است، شیلی با همهی خوبیها و بدیهایش”. اینرا آریل دورفمان در تحقیق درخشان خود دربارهی یکی از معدودترین و عجیبترین بخشهای جهان نوشته است. دههزار سال است که در این کویر نقره، آهن و مس استخراج کردهاند اما کشف نیترات در قرن نوزدهم بود که این کشور را به یکی از کشورهای مدرن دنیا تبدیل کرد و همین باعث افتادن این بیابان بهدست استعمارگران شد. ثروت این معادن، منشاء ظهور عمارتهای بزرگ و اُلیگارشیها در مناطق معتدلتر بود و متعاقب آن، نابرابریهای وحشتناکی را در سراسر کشور ایجاد کرد. نورته گرانده همچنین شالودهی تجلیِ نخستین جنبشهای دموکراتیک و سوسیالیست در شیلی بود که شخصیتهای سیاسیِ شناختهشدهی شیلی، از سالوادور آلندِه گرفته تا آگوستو پینوشه را زیر سایهی خود پروراندند.
دورفمان در این کتاب که شرح سفرنامهاش به منطقهی کویریِ شمال شیلی موسوم به نورته گرانده است، همراه با عکسهایی گرفته شده توسط خودِ او، به سراغِ کشف خاستگاه شیلی معاصر میرود –و همزمان، بهدنبال اجداد اروپایی همسرش که سالها پیش برای دستیابی به نیترات به آنجا آمده بودند، میگردد. و از همه مهمتر در جستجوی دوستش “فرِدی” است، مبارزی که در یکی از شهرهای شیلی در جریان کودتای پینوشه در سال ۱۹۷۳ تیرباران شد و حتی گور او و دوستانش هنوز که هنوزه نامعلوم است.
“در جستجوی فرِدی” فصلی از کتاب “خاطرات صحرا” (۲۰۰۴)، اثر آریل دورفمان و مشتمل بر چهار مقالهاش است که عبدالله کوثری آنرا با نثری شیوا و روان به فارسی برگردانده است. در این کتاب دورفمان روایتهایی را از سفرش به یکی از خشکترین مناطق کویری شیلی تعریف میکند و اطلاعاتی هم دربارهی اشکال مختلف زندگی در آنجا میدهد. دورفمان خود در دوران نوجوانیاش و پس از شروع ریاست جمهوری آلنده، بهعنوان مشاور فرهنگی به شیلی رفت، اما پس از کودتای پینوشه به آمریکا تبعید شد. از معروفترین آثار دورفمان میتوان به “دوشیزه و مرگ” اشاره کرد که فیلمی هم بر اساس آن توسط رومن پولانسکی ساخته شد.